Transgenerational Memory: from pre-Holocaust to post-Yugoslavia

Abstract

The study focuses on Fanika as an example of documentary writing by first and second-generation survivors, i.e. women in the mother-daughter relationship (Hanna Altarac/Fanika Lučić and Branka Jovičić), both from Sarajevo, Yugoslavia. The timeline of the life story of Hanna/Fanika, born in 1922 in a Sephardic family from Sarajevo, coincides on the macro level with the history of Yugoslavia (the establishment of the state and the interwar period, World War Two and the Holocaust, the postwar socialist period, the break-up of the country and post-Yugoslavia), which is important for the contextualization of the narrative. We have analyzed the motivation of first-generation survivor Fanika Lučić to present her memories of the Holocaust, highlighting the importance of communicative memory as an instrument of their transmission to a second-generation survivor as well as the process involved in their transfer from private to the public narrative. Further analysis refers to the generic frames of the narrative, its hybrid character, and its liminal position at a point where biography and autobiography meet and interact. Mediation is a key procedure in Fanika, so attention has been dedicated to determining the degrees of mediation, their variation throughout the narrative and their impact on the substructures (narrative segments). Finally, we have identified, interpreted, and contextualized several gender markers appearing at various levels of the text. In conclusion, the book was designed not only to transmit the Holocaust testimony of Fanika Lučić, but also to provide a biographical account of her life in socialist Yugoslavia, her experience of the war in Bosnia, and the final phase of her life as a Canadian immigrant. Transgenerational memory and gender play a key role in the hybrid structure of this book, which is a welcome contribution to Yugoslav Holocaust literature.

Artykuł analizuje książkę Fanika jako przykład prozy dokumentalnej, autorstwa dwóch kobiet należących kolejno do pierwszego i drugiego pokolenia ocalałych z Holokaustu. Są to pochodzące z Sarajewa matka i córka - Hanna Altarac/Fanika Lučic i Branka Jovičic. Ramy czasowe historii życia Hanny/Faniki (ur. 1922 w sefardyjskiej rodzinie) zbiegają się z historią Jugosławii (powstanie państwa i okres międzywojenny, II wojna światowa i Holokaust, powojenny socjalistyczny okres, rozpad kraju i okres postjugosłowiański), co stanowi istotny punkt wyjścia dla kontekstualizacji narracji. W artykule poddano analizie zarówno motywację ocalałej z pierwszego pokolenia Faniki Lučić do przedstawienia swoich wspomnień z Holokaustu, podkreślając znaczenie pamięci komunikacyjnej jako narzędzia służącego do przekazywania wspomnień ocalałemu z drugiego pokolenia, jak i proces transferu wspomnień z narracji prywatnej do publicznej. Dalsza analiza odnosi się do ogólnych ram narracji, jej hybrydowego charakteru i jej pozycji liminalnej w punkcie, w którym biografia i autobiografia spotykają się i współdziałają. Ponieważ mediacja jest procedurą kluczową w Fanice, zwrócono uwagę na określenie stopnia mediacji, jej zmienności poprzez narrację, a także jej wpływu na narracyjne podstruktury (segmenty narracyjne). Wreszcie zidentyfikowano, zinterpretowano i osadzono w kontekście kilka wyznaczników płci pojawiających się na różnych poziomach tekstu. Podsumowując, książka miała na celu nie tylko przekazanie świadectwa o Holokauście Faniki Lučić, ale także przedstawienie biograficznego opisu jej życia w socjalistycznej Jugosławii, jej doświadczeń wojny w Bośni i ostatniej fazy jej życia jako imigrantki w Kanadzie. Pamięć międzypokoleniowa i płeć odgrywają kluczową rolę w hybrydowej strukturze tej książki, która wnosi istotny wkład do jugosłowiańskiej literatury Holokaustu.

Ovo je studija o knjizi Fanika, dokumentarnoj prozi autora koji pripadaju prvoj generaciji koji su preživeli Holokaust i drugoj generaciji koju čine njihova deca. To su majka i ćerka (Hana Altarac / Fanika Lučić i Branka Jovičić), obe iz Sarajeva. Vremenski period obrađen u knjizi obuhvata životnu priču Hane/Fanike, rođene 1922. u jednoj sarajevskoj sefardskoj porodici, priču koja se na makro-nivou podudara s istorijskim trajanjem Jugoslavije (uspostavljanje države i međuratni period, Drugi svetski rat i holokaust, posleratno socijalističko razdoblje, razbijanje zemlje i post-Jugoslovensko vreme), što je važno za kontekstualizaciju ovog narativa. Analizirali smo motivaciju Fanike Lučić da predstavi svoja sećanja na holokaust, naglašavajući pri tome značaj komunikativne memorije kao instrumenta transmisije sećanja, ali i kao procesa njihovog prenošenja iz privatnog domena u sferu javnog diskursa. Dalja analiza odnosi se na žanrovske okvire narativa, njegovo hibridno određenje, kao i njegovu graničnu poziciju koja omogućava susret biografije i autobiografije i njihovu interakciju. Pošto je posredovanje postupak od ključnog značaja u Faniki, posvetili smo pažnju utvrđivanju stepenovanja posredovanja, njegovoj varijaciji kroz narativ, kao i njegovom uticaju na pripovedne substrukture (narativne segmente). Takođe smo identifikovali, tumačili i kontekstualizovali nekoliko rodnih markera koji se javljaju na različitim nivoima teksta. Knjiga Fanika osmišljena je tako da omogući ne samo prenošenje svedočanstva Fanike Lučić o Holokaustu, nego i predstavljanje njenog života u socijalističkoj Jugoslaviji i njenog iskustva rata u Bosni, kao i da pruži uvid u poslednju fazu Fanikinog života - iseljeništva u Kanadi. Transgeneracijska memorija i rod igraju ključnu ulogu u hibridnoj strukturi ove knjige, koja predstavlja dobrodošli doprinos jugoslovenskoj literaturi o Holokaustu.