The sale of confiscated Jewish immovable property in Serbia during World War II for financing war damages to Germans

Abstract

This paper describes two financial operations German occupational authorities in Serbia undertook and performed simultaneously in order to finance German war production. the first one is confiscating and selling Jewish immovable property, at first directly through German institutions, later through Serbian Državna hipotekarna banka Bank. The second one is the payment of war damages to Germans in Serbia and Banat, citizens of the Reich and Kingdom of Yugoslavia, personally or to their firms, they incurred between March 27, 1941, and the end of the April war.

Sistematsko otimanje i prodaja nepokretne jevrejske imovine u Srbiji u Drugom svetskom ratu može se podeliti u dve faze. Prva, kada je odmah posle preuzimanja, u prvim mesecima okupacije do kraja leta 1942. godine, jevrejska imovina bila neposredno u nadležnosti nemačke okupacionih vlasti. U tom periodu oduzetim jevrejskim nekretninama raspolagao je Komesarijat za jevrejsku imovinu, pri Štabu Generalnog opunomoćenika za privredu u Srbiji. Za to vreme organi nemačke privredne uprave direktno su rukovodili prodajom najvrednijih oduzetih jevrejskih imanja i stanova. U drugoj fazi, od septembra 1942. do decembra 1943. godine, Nemci su raspolaganje jevrejskom imovinom nametnuli srpskim vlastima, a obavezu prodaje poverili Državnoj hipotekarnoj banci, najvećem državnom novčanom zavodu u Srbiji. Banka je bila dužna da jevrejsku imovinu rasproda i da od dobijenog novca isplati ratnu štetu Nemcima iz Rajha i državljanima Kraljevine Jugoslavije, pretrpljenu od 27. marta 1941. godine do završetka Aprilskog rata. Srpske vlasti se u ovom periodu pojavljuju kao posrednici u raspolaganju jevrejskom imovinom, a State Mortgage Bank (Državna hipotekarna banka) samo kao izvršilac prodaje i čuvar novca, s obzirom na to da ovu operaciju nije sprovodila s ciljem da ostvari profit već kao organ državne uprave. Prodajom jevrejske imovine prikupljeno je mnogo manje sredstava nego što se to očekivalo. Prvo, zato što je odziv kupaca na javnim oglašavanjima za prodaje bio slab, i drugo, što je nemačko privredno vođstvo u Srbiji nastojalo da od prodate jevrejske imovine, u prvom redu sebi obezbedi materijalnu dobit.