Sefardski ponos: jevrejsko građansko društvo i društvene veze u Sarajevu između dva rata

Abstract

Ovaj rad nastoji da istraži uticaj koje su specifične istorijske okolnosti između dva rata imale na napredovanje samospoznaje Sefarda u Sarajevu, kao i na modernizaciju njihovih asocijativnih mreža u domaćoj i međunarodnoj sferi. Opšti pregled ove analize prati konstrukciju sefardskih organizacija na tri nivoa njihove egzistencije: bosanskom, jugoslovenskom i međunarodnom. Velika raznovrsnost društava koju su bosanski Sefardi stvorili govori o početku građanskih inicijativa i modernizacije njihove zajednice, svojevrsno „građansko društvo pre demokratije“. Na sličan način, poriv za sentimentalnom rekonekcijom sa Španijom je predstavljao još jednu manifestaciju sefardske samosavesti i posledičnog preklapanja više slojeva njihovog pripadanja. Štaviše, cionizam je podstakao specifično sefardsku reakciju, odnosno stvaranje sefardskog pokreta u periodu između dva rata, u kome su aktivno učestvovali i bosanski Sefardi. Sefardizam, njihova ideologija, nije bio oblik separatizma u odnosu na većinsku braću, Aškenaze, već je reprezentovao drugačije tumačenje cionizma, bez odbacivanja istog. Na posletku, Kraljevina Jugoslavija imala je prilično aktivnu aškensku i sefardsku zajednicu, što je čini korisnom studijom slučaja za divergentna mišljenja Jevreja. Pored toga, reevaluacija sefardskih organizacija u periodu između dva rata neophodan je uslov da bi se popunio i objasnio postojeći eksplanatorni jaz u jevrejskoj i jugoslovenskoj istoriji. Sefardski pokret je bio moderna inicijativa, omogućio je platformu za demokratsku raspravu i promovisao krucijalni zahtev za kulturnom raznolikošću u okvirima jevrejstva , koji je i danas aktuelan.

This paper investigates the impact that specific historical circumstances between the two wars had on the advancement of Sephardic self-knowledge in Sarajevo, as well as on the modernization of their associative networks in the domestic and international spheres. The general overview of this analysis follows the construction of Sephardic organizations at three levels of their existence: Bosnian, Yugoslav, and international. The great variety of societies created by Bosnian Sephardim speaks of the beginning of civil initiatives and modernization of their community, a kind of "civil society before democracy". Similarly, the urge to sentimentally reconnect with Spain represented another manifestation of Sephardic self-awareness and the consequent overlapping of multiple layers of their belonging.