Hello, goodbye - farewell ceremonies as part of organized Jewish emigration from Yugoslavia to Israel (1948-1952)

Abstract

The successful completion of every wave of organized Jewish emigration leaving Yugoslavia for Israel between 1948 and 1952 was accompanied by a farewell ceremony. This was after the leading men of the Federation of Jewish religious communities of Yugoslavia had insisted on the migrants’ departure being celebrated in an appropriate manner. The ceremonies themselves turned into the ideal opportunity for once again insisting on specific ideas, which had defined the organized migration movement up to that point. In addition, as the migration was a kind of rite of passage, the ceremonies can be considered a festive end to the separation phase. Different expectations of the organized emigration on the part of local Jews and the Yugoslav government-led, however, to different perceptions of it as a rite of passage. This set of circumstances led to the farewell ceremonies being a phenomenon far more complex than originally intended. This paper sets out to define the way in which the all-encompassing context of the migration reflected on the farewell ceremonies, with special attention paid to ideological parallelism and the way in which the process was defined as a rite of passage. The paper is, for the most part, based on documents held at the Archives of the Jewish Historical Museum.

Uspešan završetak svakog pojedinačnog talasa organizovanog iseljavanja iz Jugoslavije u Izrael, na izričito insistiranje čelnika Saveza jevrejskih veroispovednih opština, obeležavan je prigodnom oproštajnom svečanošću Ceremonije su, pri tome, predstavljale idealnu priliku za ciljano plasiranje specifičnih ideja koje su definisale masovnu emigraciju u celini. Sa druge strane, čitav proces predstavljao je svojevrsni obred prelaza, a oproštajne svečanosti ceremonijalni završetak faze separacije. Različita očekivanja jugoslovenskog državnog vrha i jevrejske zajednica od iseljavanja dovela su, međutim, i do jasne razlike u načinu na koje je emigracija, kao obred prelaza, percipirana. Savez jevrejskih veroispovednih opština Jugoslavije organizovano iseljavanje posmatrao je kao proces odvajanja Jevreja koji ostaju u zemlji da bi postali sastavni deo društva utemeljenog na socijalističkim načelima, od onih koji su u Izrael odlazili u sklopu procesa utemeljenog na idejama cionizma. Državni vrh nije video potrebu za pravljenjem ovakve razlike. I Jevreji u Jugoslaviji, kao i oni koji su odlučili da se upute u Izrael smatrani su delom istog konteksta - iseljenici kao svojevrsni ambasadori svih specifičnosti jugoslovenske politike u novostvorenoj državi na Bliskom istoku, a ostali kao radnici na posleratnoj obnovi zemlje na temeljima socijalističke ideje. Ovako specifičan splet učinio je oproštajne svečanosti daleko kompleksnijim fenomenom nego što je prvobitno očekivano. Ovaj rad nastoji da razjasni način na koji su složene okolnosti organizovanog iseljavanja Jevreja iz Jugoslavije u Izrael uklopljene u okvire oproštajnih svečanosti. Posebno je analiziran specifičan ideološki paralelizam koji su odražavale, kao i njihov karakter svojevrsnog obreda prelaza. Rad je najvećim delom napisan na osnovu dokumenata koji se čuvaju u Arhivu Jevrejskog istorijskog muzeja u Beogradu.