Sudbina jedne beogradske porodice (I) - Avram S. Amar (1842-1918) i njegovo potomstvo

Abstract

Ovaj pregled sudbine porodice i potomstva Avrama S. Amara doprinosi da se stekne uvid u neke karakteristike šireg istorijata jevrejske zajednice u Beogradu krajem XIX i tokom XX veka. Tome doprinose i porodična ukrštanja sa nekim drugim starijim beogradskim jevrejskim porodicama. Može se zapaziti kretanje jevrejskog življa od Dorćola prema centru grada, uporedo sa procesom njegove emancipacije i postupne integracije u širu beogradsku sredinu. Ovaj proces je prožet sve potpunijim obrazovanjem generacija poteklih sa Jalije, a poseban zamah dobija ravnopravnim učešćem u oslobodilačkim ratovima srpskog naroda 1912-1918. godine. Razvoj jevrejske sefardske sredine vodi i ka probijanju barijera u odnosu na bračne veze sa aškenaskim Jevrejima, a takođe i u pogledu mešovitlh jevrejsko-srpskiih brakova. Taj proces je zanimljiv i sa gledišta izbora imena za decu. Uz tradicionalna jevrejska imena javijaju se i ona koja su već pod uticajem veće otvorenosti prema svetu i to kako pod uticajem još uvek prisutne španske kultuire i neposredne srpske sredine tako i šire. U sledećoj generaciji, kod unuka rođenih posle prvog svetskog rata, na primer umesto imena Avram po dedi, često se daje ime Aleksandar koje sa tradicijom ima zajedničko samo prvo slovo. Veća društvena emancipacija dovodi i do uključivanja u političke tokove šire sredine, kako u građanske partije i srpske organizacije kao i u Komunističku partiju, dobrim delom pod uticajem društvenog položaja pojedinca. Postaje prisutna i cionistička orijentaclja, pre svega u redovima intelektualaca koji su neposredmje pratili zbivanja u svetu. Oni malobrojni potomci ove velike porodice koji su preživeli holokaust drugog svetskog rata, sudbinu koju im je namenio nacizam izbegli su sledećim putevima: ratno zarobljeništvo u Nemačkoj kao lica u uniformi Jugoslovenske vojske, italijanske zone okupirane Jugoslavije, NOB, jevrejsko-srpski mešoviti brakovi, život u Mađarskoj. Sve se to ogledalo na primeru ove porodice, a osnovna je karakteristika glavnih puteva spasavanja beogradskrh Jevreja u Drugom svetskom ratu uopšte (neki pojedinci su se spasli na beogradskim tavanima i u srpskim selima). Od velike porodice ostalo je malo tragova na spomen-obeležjima, a samo tri ogranka sa daljim potomcima: dva u Beogradu i jedan u Australiji, odnosno Izraelu, ali nijedan koji po muškoj liniji obezbeđuje dalji kontinuitet prezimena Amar. Ovo prezime ima danas svoj kontinuitet samo kroz potomstvo isaka-Bate Amara (sin Zoran živi u Beogradu) iz srodnog ogranka porodice Avrama S. Amara. (Decembar 1990.)