La música Sefardí en la cultura de los Judíos de Bosnia y Herzegovina

Abstract

Tanto en Bosnia y Herzegovina como en general, se ha escrito poco y de manera incompleta sobre la música sefardí como parte importante de la cultura judía. Esta valiosa materia exige un enfoque etnomusicológico exhaustivo y profesional que probablemente se materialice en el futuro. En la cultura de los sefardíes de Bosnia, como en el resto de pueblos que la conforman, la música tiene un papel muy importante en todos los sentidos, como medio de expresión y como parte importante del patrimonio nacional. La música de los sefardíes de Bosnia se divide en dos tipos: religiosa (sinagogal) y secular. Existe una gran diferencia entre la música de los sefardíes y la de los asquenazíes. La potencia creativa de la música judía depende de la cultura global de los pueblos con quienes los judíos han convivido. La música asquenazí, especialmente la sinagogal, alcanzó un nivel muy elevado hasta el extremo de poder rivalizar con la música religiosa del resto de pueblos, puesto que en su desarrollo adoptó las formas de la música moderna, en especial europea. En cambio, los sefardíes se centraron en formas musicales completamente distintas. En primer lugar, desarrollaron prácticamente todas las formas de la música popular y tradicional. El valor de este arte musical radica en que es judío ya desde sus raíces y en que contiene la belleza de la melodía oriental. En Bosnia, este fenómeno se produjo a causa del aislamiento de la sociedad otomana y de la ausencia de cualquier influencia externa; las consecuencias son el primitivismo de la melodía monódica y la ausencia de polifonía. Los sefardíes desarrollaron una considerable variedad de canciones religiosas y seculares. En las canciones religiosas, el texto original se conserva prácticamente en su totalidad desde la época bíblica, mientras que el texto de las canciones seculares se basa casi exclusivamente en la tradición oral. Las melodías de este tipo de canciones cambiaban con frecuencia, ya que dependían de las circunstancias, de la época y, lo más importante, de la capacidad del intérprete. Estos textos suelen narrar partes de la historia de los judíos en la diáspora (galut), pero también hacen referencia a elementos de la vida cotidiana.

U Bosni i Hercegovini, kao i generalno, malo i nepotpuno je napisano o sefardskoj muzici kao važnom dijelu jevrejske kulture. Ova vrijedna tema zahtijeva temeljni i profesionalni etnomuzikološki pristup koji će se vjerovatno ostvariti u budućnosti. U kulturi bosanskih Sefarada, kao i u ostalim narodima koji je čine, muzika ima vrlo važnu ulogu u svim čulima, kao izražajno sredstvo i kao važan dio nacionalne baštine. Muzika bosanskih Sefarda dijeli se na dvije vrste: vjersku (sinagogalnu) i sekularnu. Velika je razlika između muzike Sefarda i Aškenaza. Kreativna snaga jevrejske muzike zavisi od globalne kulture naroda sa kojima su Jevreji živjeli. Aškenaska muzika, posebno sinagogalna, dostigla je veoma visok nivo do te mjere da je mogla da se takmiči sa vjerskom muzikom drugih naroda, jer je u svom razvoju usvojila oblike moderne muzike, posebno evropske. Umjesto toga, Sefardi su se fokusirali na potpuno različite muzičke forme. U prvom redu su razvili praktično sve oblike popularne i tradicionalne muzike. Vrijednost ove muzičke umjetnosti je u tome što jevrejska potiče od svojih korijena i što sadrži ljepotu orijentalne melodije. U Bosni se ovaj fenomen dogodio zbog izolacije osmanskog društva i odsustva bilo kakvog spoljnog uticaja; posljedice su proste monodne melodije i odsustvo polifonije. Sefardi su razvili veliku raznolikost vjerskih i svjetovnih pjesama. U religioznim pjesmama originalni tekst je praktično sačuvan u cjelini još od biblijskih vremena, dok se tekst svjetovnih pjesama zasniva gotovo isključivo na usmenoj tradiciji. Melodije pjesama ove vrste često su se mijenjale, jer su zavisile od okolnosti, vremena i, što je najvažnije, sposobnosti izvođača. Ovi tekstovi obično pripovijedaju o dijelovima istorije Jevreja u dijaspori (galut), ali se takođe odnose i na elemente iz svakodnevnog života.