Smrtna kazna u Judaizmu kroz vijekove

Abstract

"... Pristup rabinskog prava pitanju smrtne kazne može poslužiti kao izvanredna ilustracija kulturnog prilagođavanja drevnog teksta novopostignutom stepenu moralnog razvitka zajednice čiji se kulturni, vjerski - pa i nacionalni identitet teoretski zasniva na Svetom tekstu (Pisana Tora) - a praktično na tradicionalnoj interpretaciji Svetog teksta (Usmena Tora). Ne želeći se direktno suprotstaviti slovu Objave, talmudski rabini nisu posegli za formalnim ukidanjem biblijskih odredbi o smrtnoj kazni. - Radije, oni su ih podvrgli humanističkoj interpretaciji koja je urodila suštinskom reformom ove drevne i u njihovo vrijeme već uveliko prevaziđene ustanove. Jasno je da je ova radikalna humanistička interpretacija Svetog Teksta zasnovana na izvjesnoj teoriji Objave. - Naime, dok fundamentalistički (jevrejski, hrišćanski ili islamski) pristup Svetoj Knjizi počiva na platonskom poimanju svijeta, u kome se religija doživljava kao zemaljski odsjaj nebeskog ideala (pa je, stoga, Objava nekontekstualna, prevremena, nadvremena, svevremena - i, nadasve, apsolutna - te, kao takva, ne treba i ne smije da se prilagođava bilo kojem trenutku, ni onome u kome je data - a kamoli bilo kome sljedećem) - dotle religijski humanizam (jevrejski, hrišćanski ili islamski) polazi od pretpostavke da je svaka Objava prvenstveno božanska intervencija u određenu konkretnu zajednicu koja se nalazi na određenom konkretnom stepenu društvenog i ekonomskog razvoja - te je, sljedstveno, prilagođena tom konkretnom kontekstu - iz čega, opet, proizilazi da je bilo koja konkretna uputa Objave, zapravo, relativna - te da je kategorija apsolutnog (vječna božanska volja) primjenjiva samo na duh zakona - a ne i na njegovo slovo. Objava je, po ovoj teoriji, prvenstveno skup ilustracija koje daju smjer. Iz Objave se, dakle, ne uči nužno šta - nego, radije, kako. - Drugim riječima, nije bitna forma - nego duh - odnosno cilj ili smjer..."