Nisim Albahari: komunist, antifašist i tragično

Abstract

U hrestomatijski koncipiranoj knjizi "Kritičari o Amiru Brki" koju je priredio Muhidin Džanko u poglavlju "Kulturna i opća historija, publicistika" nekoliko radova je posvećeno osvrtu na knjigu Amira Brke "Nisim Albahari, tragični revolucionar" (Centar za kulturu i obrazovanje, Tešanj, 2018.). Autor se u ovom osvrtu bavi pitanjem protivljenja Amira Brke istorijskoj reviziji sagledavanja mesta i uloge antifašizma, a sve to pod maskom antikomunizma. Pa kaže: „...fundamentalistički antikomunizam....demonstrira se u bezobzirnoj i bestidnoj reviziji historije komunističke ljevice i s njom povezanog antifašizma koji se objektivirao u formi partizanske i narodnooslobodilačke borbe na tlu Jugoslavije i Bosne i Hercegovine u toku Drugog svjetskog rata. Pjesnik Amir Brka zna za tu reviziju koja se događa i u historiografiji i u angažmanu troglave etnokratije te njenih ideoloških apologeta: no, on se protivi njenim kreatorima i njihovim aspiracijama. Eksplicitan je u tom protivljenju, kao što je eksplicitan i u protivljenju onome što naziva kultura selektivnoga pamćenja koja se ozbiljuje, između ostaloga, i kroz promjene naziva ulica....razgovijetan je, nedvosmislen i eksplicitan i u svojim pozitivnim, a ne samo kritičkim aspiracijama: "Prioritetno mi je, dakle, da u našoj katastrofičnoj suvremenosti doprinesem očuvanju ideala s kojima su antifašisti, u samopožrtvovnoj borbi tokom Drugoga svjetskog rata, u Bosni i Hercegovini prije svega, predvodili oslobodilački pokret i spašavali ljudski sadržaj čovjekova svijeta." Nadalje M. Džanko elaborira o Brkinom kritičkom diskursu o pisanjima i stavovima više poznatih autora, pa tako o tvrdnjama: Ive Goldštajna, Muhameda Hadžijahića, Predraga Fincija, Samuela Pinte.... da bi se opet u drugom delu svoga pisanja osvrnuo "samo na neke elemente Brkinog poimanja i obrazloženja takve atribucije" koja ga navodi da glavni lik svoje knjige, Nisima Albaharija, "naziva nesumljivo tragičnim revolucionarom". U svemu tome Muhidin Džanko konstatuje i kaže: "Uočimo i akcentirajmo: morao je (Amir Brka kao autor knjige) uložiti ogromni istraživački trud da bi otkrio, prikupio i konsultirao zadivljujuće brojne izvore čiji su autori i Jevreji i osobe drugih etničkih pripadnosti (svjedoči o tome opsežna bibliografija koje je navedena u knjizi) kako bi onda mogao, a na to pretendira, nakon što je u prvom djelu knjige prezentirao jednu konciznu rekonstrukciju procesa doseljavanja Jevreja na južnoslovenske prostore i posebno u Bosnu i Hercegovinu, otkloniti - u njima uočene - nehotimične netačnosti, previde, nepreciznosti i omaške te ponuditi svoje uvide u kojima se navode s imenom i prezimenom te s kratkim biografskim podacima Jevreji iz Tešnja koje su ustaše ubile u Jasenovcu i na drugim mjestima. On ih, dakle, ne dehumanizira tako što bi njihov genocidni pogrom prikazao samo kroz puki, kroz, zapravo, deperosnalizirani statistički iskaz.“